Blog del Instituto Cervantes de Atenas

Esta brillante colección de pintura abstracta, principalmente tintas y pintura acrílica sobre papel, se muestra desplegada en varios conjuntos de obras asociadas según criterios tonales y composicionales, en la espaciosa y bien iluminada sala de exposiciones del Instituto Cervantes de Atenas.

Dispuestas en una secuencia temática que abarca un arco de 360 grados, presentan desde imágenes que sugieren la quietud de las piezas arqueológicas hasta otras que transmiten la fuerza primitiva del mundo natural del Mediterráneo.

La exposición forma parte de las celebraciones dedicadas a Miguel de Cervantes, organizadas con motivo del 400 aniversario de su muerte.

Las piezas que la componen trasladan poderosos ecos contemporáneos de la literatura cervantina, tan influyente como enigmática. Mientras que el noble hidalgo, con la mente trastornadas por heroicas ficciones, abraza los áridos parajes manchegos, las obras expuestas traen a la mente del espectador horizontes igualmente amplios, un paisaje de poderosa luz y sombra, de color profundamente intenso y luminoso, pero expandido con una implícita presencia del mar.

Al igual que el creador del Quijote, Elpis Georgiadis trae a su arte su personal experiencia de la emigración y la distancia, y las emociones que la acompañan: el descubrimiento y la nostalgia. Nacida en Lesbos, se crió y educó entre Nueva York y Grecia. Ya adulta, vivió en Roma y en la actualidad reside en Atenas, y su obra se mueve con facilidad a través de los múltiples paisajes, reales e imaginarios, de Cervantes.

Es sobre todo el sentido de movimiento de estas pinturas, y de duda alucinatoria sobre los límites de lo real y lo imaginado, lo que recuerda a los tropos distintivos del arte clásico castellano. La acción tiene lugar en los mismos espacios interiores y hablan un lenguaje visual parecido, que da cabida tanto a la melancolía como a la alegría, a la soledad y al compromiso, con formas orgánicas –semillas, flores, olas, viento, tierra, sangre, piedra– que pueden ser también consideradas en la estela de la pintura española, desde El Greco (sorprendentemente apropiado en este caso) hasta Joan Miró.

Las obras son deliberadamente de pequeño formato, pues invitan al espectador a acercarse para apreciar el detalle de su precisa factura, si bien nunca completamente controlada, medium running con la trama del papel. Pueden también ser contempladas a media distancia, como familias o secuencias de imágenes unidas tanto por los tonos y la luminosidad como por la disposición física de las obras. Esta presentación colectiva refuerza el sentido individual que invocan, desde formas femeninas sorprendidas en el momento de la creación de nueva vida, hasta el romper explosivo de las olas y el poder salvaje de la naturaleza en movimiento, rebosante de matices de azules, amarillos y rojos primarios.

En su mayoría, estas pinturas rebosan vida y energía. La excepción es un conjunto de obras más meditativas, inquietantes incluso (Tinta/papel 1991-92), las cuales aunque no abandonan la abstracción son también poderosamente figurativas. Se trata principalmente de tintas en negro y un rojo telúrico, oscuro –el rojo de la sangre seca o de la luz que se filtra apenas a través de un rubí en bruto–, y son piezas más contundentes, más sosegadas y contemplativas. Y al igual que el resto de las obras expuestas son, sí, abstractas, pero están a un paso, un solo paso, del realismo.

Aled Gruffydd Jones
Catedrático de Historia
Universidad de Aberystwyth

Elvis Elpis Georgiadis: Εσωτερικά/εξωτερικά τοπία. Δον Κιχώτης. Συλλογισμοί.

Αυτή η λαμπρή συλλογή από αφηρημένους πίνακες ζωγραφικής που αποτελείται κυρίως από μελάνι και ακρυλικό σε χαρτί εκτίθεται σε ενότητες που «αναπνέουν» με φρεσκάδα μεταξύ τους ανά χρώμα και σύνθεση σ’ ένα καλοφωτισμένο χώρο στο Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας. Τα έργα έχουν αναρτηθεί σε θεματικές ενότητες, σε μια ακολουθία που σχηματίζει ένα τόξο σχεδόν 360 μοιρών ξεκινώντας από κάποιες εικόνες που υπαινίσσονται την ηρεμία των αρχαιολογικών αντικειμένων και καταλήγοντας σε άλλες που θυμίζουν τον αυξανόμενο στοιχειώδη δυναμισμό του φυσικού κόσμου της Μεσόγειου.

Η έκθεση αποτελεί μέρος της ελληνικής συμβολής στον διεθνή εορτασμό για την ζωή του Θερβάντες, στην 400^η επέτειο του θανάτου του και φέρει δυναμικούς συγχρόνους αντιλάλους αυτής της μεγάλης, αινιγματικής μορφής της λογοτεχνίας. Ενώ ο νους του ευγενούς ήρωα κατακλυζόταν από ρομαντικά οράματα στα ξηρά εσωτερικά τοπία της Λα Μάντσα, αυτές οι εικόνες φέρνουν στον νου παρόμοιους ευρείς ορίζοντες, ένα τοπίο ισχυρών σκιών και φωτός και βαθιά εμποτισμένα ηλιόλουστα χρώματα ενός τοπίου όπου υπονοείται η παρουσία της θάλασσας. Όπως κι ο δημιουργός του Δον Κιχώτη, έτσι και η Elpis Elvis Georgiadis εσωκλείει στην τέχνη της την προσωπική εμπειρία της μετανάστευσης και του εκτοπισμού, με όλα τα παρελκόμενα συναισθήματα της έκπληξης και της λαχτάρας. Γεννήθηκε στην Λέσβο, μεγάλωσε και σπούδασε στη Νέα Υόρκη και στην Ελλάδα, ενώ ως ενήλικη έζησε στην Ρώμη και τώρα στην Αθήνα. Το έργο της κινείται εύκολα μέσα στα πραγματικά και φανταστικά τοπία του Θερβάντες.

Πάνω απ’ όλα, η εντύπωση της κίνησης που προκαλούν αυτές οι ζωγραφιές, καθώς και η παραίσθηση της αβεβαιότητας στα όρια του πραγματικού και του φανταστικού, είναι αυτό που θυμίζει την ιδιαίτερη αλληγορία της κλασσικής καστιλλιάνικης τέχνης. Η δράση συμβαίνει μέσα στους ίδιους εσωτερικούς χώρους και μιλάνε μια παρόμοια οπτική γλώσσα, η οποία επιτρέπει τόσο την μελαγχολία όσο και την χαρά, την απομόνωση και την πλήρη εμπλοκή με την φύση και τις οργανικές μορφές – σπόρους, άνθη, κύματα, άνεμο, χώμα, αίμα, πέτρες – που επίσης συναντάμε στο πανόραμα της ισπανικής τέχνης από τον Ελ Γκρέκο (απρόσμενα κατάλληλος, στην περίπτωσή μας) ως τον Ζουάν Μιρό. Οι ατομικές συνθέσεις ηθελημένα μικρές σε μέγεθος προσκαλούν τον θεατή να τα πλησιάσει για να εκτιμήσει την ακριβή λεπτομέρεια και το υλικό που τρέχει και ποτίζει την υφή του χαρτιού. Λειτουργούν, ωστόσο το ίδιο καλά όταν τα βλέπει κανείς και από μια μεσαία απόσταση, ως ομάδες ή ακολουθίες εικόνων, που χαρακτηρίζονται από το κοινό χρώμα, τόνο, φωτισμό ή συνεγκατάσταση. Η συλλογική τους παρουσία ενισχύει την εντύπωση που προκαλούν ως μονάδες, από γυναικείες μορφές που απαθανατίζονται στην στιγμή που δημιουργούν νέα ζωή, ως το εκρηκτικό ξέσπασμα του κύματος και την άγρια δύναμη της εν κινήσει φύσης που εκρήγνυται με έντονες σκιές αγνού κυανού, κίτρινου και κόκκινου.

Ως επί το πλείστον, αυτές οι εικόνες σφύζουν από ζωή, ξεχειλίζουν από ενέργεια. Η εξαίρεση είναι μια ομάδα από πίνακες που προκαλούν στοχασμό, ακόμη και ταραχή, θα έλεγε κανείς (Tinta/papel 1991-2), οι οποίοι, παρ’ όλο που είναι κι αυτοί αφηρημένοι, είναι ταυτοχρόνως και έντονα απεικονιστικοί στην μορφή τους. Πρόκειται κυρίως για μελάνια σε πυκνό μαύρο και σκοτεινό γήινο κόκκινο, το κόκκινο του ξεραμένου αίματος, ή του φωτός που γλιστράει αχνά μέσα από το ακατέργαστο και άκοπο ρουμπίνι. Αυτά είναι πιο βαριά, πιο στατικά, πιο στοχαστικά. Χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή, όπως και όλα τα αφηρημένα έργα αυτής της σημαντικής, έκθεσης, που βρίσκονται μόλις ένα μικρό βήμα από τον ρεαλισμό.

Aled Gruffydd Jones
Αθήνα, 7-8 Ιουνίου 2016.