Blog del Instituto Cervantes de Atenas

El pensamiento crítico es una habilidad clave en la alfabetización informacional y la misión de las bibliotecas es educar y defender su importancia.

IFLA. How to Spot Fake News.

El pasado noviembre tuvo lugar en la Fundación Evgenidou de Atenas, el 15º Congreso Internacional del Comité de Apoyo a las Bibliotecas de Grecia, que llevaba por título “Noticias falsas: información y bibliotecas”.

El Instituto Cervantes de Atenas, como miembro de dicho comité, tuvo el honor de invitar al profesor del Departamento de Ciencias de la Información y la Comunicación de la Universitat Oberta de Catalunya, Alexandre López-Borrull, el cual ha trabajado los últimos años acerca de las noticias falsas y la desinformación en los medios de comunicación y las redes sociales. Os recomendamos su presentación “Las bibliotecas luchando contra las noticias falsas”, que podéis consultar en acceso libre. En ella encontraréis herramientas que os ayudarán a reflexionar sobre el papel y la responsabilidad que tenemos tanto las bibliotecas como los ciudadanos en la lucha contra las noticias falsas (fake news).

Una de las herramientas a las que se hace referencia, son los sitios web de verificación de datos (fact checking). La primera de ellas, snopes.com , se creó en EEUU en 1994, posteriormente factcheck.org comenzó su andadura en 2003. Estas verificaciones las llevan a cabo periodistas y su objetivo es poner en evidencia los bulos o las noticias falsas que se publican en los medios de comunicación, contrastando las noticias con datos objetivos.

Dentro del ámbito hispano, también han surgido varias iniciativas en los últimos años. Os dejo una selección de las más activas, que además tienen una sección especial sobre el tema que nos ocupa y nos preocupa a todos en estos momentos: el Covid-19: Chequeado (Argentina), ColombiaCheck (Colombia), Maldito bulo (España), El sabueso-animal político(México), Ojo público (Perú), Efecto Cocuyo (Venezuela), Latam chequea (América Latina).

Haciendo uso del ingenio, la Junta de Extremadura y las Universidades Populares, han creado otra infografía interesante al respecto: Infopirina, creada para sensibilizar a los ciudadanos sobre el peligro de la desinformación.

____________________________________________________________________

Οι βιβλιοθήκες ενάντια στις ψευδείς ειδήσεις (fake news)

Η κριτική σκέψη είναι δεξιότητα κλειδί στον ενημερωτικό αλφαβητισμό και αποστολή των βιβλιοθηκών είναι η εκπαίδευση και η υπεράσπιση της σημασίας τους.

IFLA. How to Spot Fake News

Το Νοέμβριο του περασμένου χρόνου, στο Ευγενίδειο Ιδρυμα της Αθήνας, έλαβε χώρα το 15º Διεθνές Συνέδριο της Επιτροπής Στήριξης Βιβλιοθηκών στην Ελλάδα, με τίτλο “Ψευδείς ειδήσεις: πληροφορία και βιβλιοθήκες.

Το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας, ως μέλος αυτής της επιτροπής, είχε την τιμή να προσκαλέσει τον καθηγητή του Τμήματος Επιστημών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας του Ανοιχτού Πανεπιστημίου της Καταλονίας, (Universitat Oberta de Catalunya), Alexandre López-Borrull, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει δουλέψει πάνω στο θέμα των ψευδών ειδήσεων και της παραπληροφόρησης στα μέσα επικοινωνίας και τα κοινωνικά δίκτυα. Σας προτείνουμε την εισήγησή “Libraries fighting fake news: challenges, allies, resources and opportunities”, που μπορείτε να διαβάσετε με ανοικτή. Στην εισήγηση θα βρείτε εργαλεία που θα σας βοηθήσουν να αναλογιστείτε τον ρόλο και την ευθύνη τόσο των βιβλιοθηκών όσο και των πολιτών στον αγώνα κατά των ψευδών ειδήσεων (fake news).

Ένα από τα εργαλεία στα οποία γίνεται αναφορά είναι οι ιστότοποι επαλήθευσης δεδομένων (fact checking). Το πρώτο από αυτά το snopes.com, δημιουργήθηκε το 1994 στις ΗΠΑ, και αργότερα, το 2003 ξεκίνησε το factcheck.org. Τις επαληθεύσεις τις πραγματοποιούν δημοσιογράφοι και στόχος τους είναι να αποκαλύπτουν τις απάτες και τις ψευδείς ειδήσεις που δημοσιεύονται στα μέσα ενημέρωσης διασταυρώνοντας τις ειδήσεις με αντικειμενικά δεδομένα.

Και εντός του σπανόφωνου κόσμου, τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί αρκετές πρωτοβουλίες σχετικά. Σας παραθέτω μια επιλογή από τις πιο δραστήριες που, εκτός άλλων, διαθέτουν ένα ειδικό τμήμα αφιερωμένο στο θέμα που μας ενδιαφέρει και μας ανησυχεί όλους τον τελευταίο καιρό: τον Covid-19: Chequeado (Αργεντινή), ColombiaCheck (Κολομβία), Maldito bulo (Ισπανία), El sabueso-animal político (Μεξικό), Ojo público (Περού), Efecto Cocuyo (Βενεζουέλα), Latam chequea (Λατινική Αμερική).

Η τοπική κυβέρνηση της Εξτρεμαδούρα (Junta de Extremadura) και τα Λαϊκά Πανεπιστήμια (Universidades Populares), επινόησαν και δημιούργησαν μια γραφική απεικόνιση, πολύ ενδιαφέρουσα, την: Infopirina, που δημιουργήθηκε για να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τον κίνδυνο της παραπληροφόρησης.