Blog del Instituto Cervantes en Utrecht

Por Mayke Merkx, alumna de español y colaboradora en la biblioteca del Instituto Cervantes de Utrecht.

Net zoals de bijbel heeft ieder Spaans gezin Don Quichot in de boekenkast staan. Het is ongetwijfeld het bekendste boek uit de Spaanse literatuur en ook uit de wereldliteratuur. Dit jaar is het 400 jaar geleden dat het tweede deel van Don Quichot werd gepubliceerd. Naar aanleiding hiervan zijn er veel culturele activiteiten om dit te vieren. Bij het Instituto Cervantes in Utrecht is er de lezing: Dag van Cervantes. Cervantes en de geboorte van de moderne lezer.

In dit artikel staat een korte biografie, wordt aandacht besteed aan het boek Don Quichot en in het bijzonder het tweede deel.

Wie was Cervantes?
Miguel de Cervantes Saavedra werd geboren op 29 september 1547 in Alcalá de Henares, en hij stierf in Madrid op 22 april 1616, op 58 jarige leeftijd.

Zijn vader, Rodrigo de Cervantes, was een barbier en chirurgijn die veel door het land reisde. Cervantes had een turbulent leven, het beeld van de beschouwende en teruggetrokken schrijver is niet op hem van toepassing.

Hij had veel tegenslagen in zijn leven; een aantal keren werd hij verbannen, belandde hij meerdere keren in de gevangenissen en hij had altijd schulden.

In 1569 vluchtte hij uit Madrid vanwege een duel. Na wat omzwervingen kwam hij in 1570 in Napels terecht, daar ging hij in militaire dienst bij de Spaanse marine en vocht tegen de Turken.

Bij de zeeslag bij Lepanto op 7 oktober 1571 raakte hij gewond aan zijn linkerhand waardoor hij deze niet meer kon gebruiken. Hij reisde rond in het Middellandse zee gebied. In 1575 werd zijn schip overvallen door Turkse kapers en zat hij vijf jaar gevangen in Algiers, totdat hij in 1580 werd vrijgekocht door het Broederschap van de Heilige Drie-eenheid.

In de jaren van 1587 tot 1601 werkte hij als belastinginner van de Staat in Sevilla. In 1597 belandde hij in de gevangenis als gevolg van corruptie. Toen kreeg hij het idee om het boek Don Quichot te schrijven. Andere bekende werken van Cervantes zijn: La galatea, Novelas ejemplares en Los trabajos de Persiles y Segismunda.

De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha
Het boek “De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha” is een parodie op de middeleeuwse ridderroman. In 1605 publiceerde hij het eerste deel van Don Quichot.

Het boek begint als volgt: “In een klein dorpje in La Mancha, waarvan ik de naam even vergeten ben, woonde nog niet zo lang geleden een edelman van middelbare leeftijd. Hij zal een jaar of vijftig zijn geweest. Hij was heel dun en hij had lange spillebenen en een mager gezicht.” Deze zinnen zijn onderdeel van het Spaanse cultureel erfgoed.

Het boek gaat over een onbekende gekke oude ridder, Don Quichot die besluit om alles wat hij in de ridderromans heeft gelezen in de praktijk te brengen. Hij trekt ten strijde met oude wapens op een oud paard (Rocinante) vergezeld van een analfabetische arbeider, Sancho  Panza. Ze reizen door La Mancha op zoek naar avontuur.

Tweede deel
In 1615 werd het tweede deel van Don Quichot gepubliceerd, nu 400 jaar geleden. Slechts één jaar voordat hij stierf. Wat was de aanleiding om het tweede deel te schrijven?

In het voorwoord van het tweede deel staat het volgende fragment:

“God beware me, doorluchtige dan wel vulgaire lezer, wat zul jij gretig uitzien naar dit voorwoord, waarin je denkt wraak, gescheld en geschimp aan te treffen op de maker van de tweede Don Quichot, ik bedoel hem van wie ze zeggen dat hij in Tordesillas is verwekt en in Tarragona geboren! Welnu, ik moet je uit de droom helpen, want dit genoegen zal ik je niet doen: grieven mogen in de nederigste harten woede wekken, voor het mijne moet op deze regel een uitzondering worden gemaakt.”

Dit was zijn reactie op de publicatie één jaar eerder, in 1614, van het tweede deel van Don Quichot, met als titel “Het tweede deel van de vernuftige edelman Don Quichot de la Mancha” .

Cervantes wist wie de pseudoniem Alonso Fernández de Avellaneda  gebruikte, maar het was de grootste wraak om de naam niet bekend te maken. Vermoedelijk was het Lope de Vega omdat hij jaloers was op het succes van Cervantes maar nog het meest op zijn literaire kwaliteiten.

Waarschijnlijk  betaalde Lope de Vega een middelmatige schrijver om het boek te schrijven om zo de roem van zijn vijand te schenden. Hoe dan ook zijn de lezers over de hele wereld Avallaneda eeuwig dankbaar omdat het ongetwijfeld de aanzet was voor Cervantes om het Tweede Deel af te maken.

Cervantes  kon deze literaire roof het niet tolereren. Don Quichot stierf in het laatste hoofdstuk om meer valse boeken te voorkomen.

Het tweede deel begint met het nieuwe voornemen van Don Quichot om verder te gaan met zijn avonturen samen met zijn schildknaap Sancho Panza. Zo begint het derde vertrek uit zijn dorp.

Niettemin verandert onze ridder van gedachte als hij hoort van het bestaan van een tweede deel, de bekende Don Quichot van Avallaneda, waarnaar wordt verwezen als apocrief van het tweede deel.

Hierdoor verandert onze echte Don Quichot van koers richting Barcelona. Als gevolg van deze omweg spelen veel gebeurtenissen zich af op weg door het  land van Aragon

Critici zijn van mening dat deze route het meest komische is in het tweede deel en de beste literaire kwaliteiten heeft.

Door de diepgang is het boek meer dan alleen kritiek op de ridderroman en hierdoor is het een van de meest gelezen en bewonderde boeken met miljoenen lezers over de hele wereld. De combinatie van werkelijkheid en fictie zoals in een roman  was onbekend in zijn, hierdoor is hij de grondlegger van de moderne literatuur.

Wist je dat:
“Quijotesco”  naïef-idealistisch betekent.

Cervantes en Lope de Vega in de dezelfde straat in Madrid woonden, die nu Calle Cervantes heet. Iets wat Lope de Vega verschrikkelijk zou hebben gevonden omdat hun strijd lijkt te zijn gewonnen door Cervantes.

In 1875 schreef Nietzsche dat hij Don Quichot had gelezen tijdens zijn zomervakantie en dat al zijn triestheid niets voorstelde, het boek was voor hem één bitter verhaal.

————————————————–

En la estantería de cada familia Española está el Don Quijote de Cervantes. Muchas veces al lado de la Biblia. Es sin duda alguna el libro más conocido en España y también de la literatura mundial. Hace 400 años que se publicó la segunda parte del Don quijote y con motivo de ésto hay muchas actividades culturales para celebrarlo. En el Instituto Cervantes de Utrecht tendrá lugar una conferencia: Día de Cervantes. Cervantes y el nacimiento del lector moderno

¿Quién era Miguel de Cervantes Saavedra?
Cervantes nació el 29 de septiembre de 1547 en Alcalá de Henares, y murió en Madrid el 22 de abril de 1616, a los 58 años de edad.

Su padre, Rodrigo de Cervantes, era un barbero y cirujano que viajaba mucho por todo el país. Por tanto, Cervantes tuvo una vida movida, la imagen de un escritor contemplativo y solitario no le es aplicable.

Sufrió muchos reveses en su vida, fue exiliado varias veces, preso otras y siempre tuvo deudas.

En 1569 huyó de Madrid a causa de un duelo. Vagabundeando por Italia, en 1570 llegó a Nápoles. Allí se alistó a la Armada Española para luchar contra los turcos.

El 7 de octubre de 1571 combatió en la batalla de Lepanto, donde fue herido en la mano izquierda, la cual no pudo usar nunca más. Mientras recorría todo el área mediterránea, su barco fue atacado por piratas turcos y fue encarcelado durante cinco años en Argel, antes de ser rescatado en 1580 por los frailes Trinitarios.

Entre los años 1587 y 1601 trabajó como cobrador de rentas del Estado en Sevilla. En 1597 fue encarcelado por corrupción. Fue en esta época cuando surgió la idea de escribir el Quijote.

Otras obras conocidas de Cervantes son: La galatea, Novelas ejemplares y Los trabajos de Persiles y Segismunda.

El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha
El libro El Ingenioso Hidalgo don Quijote de la Mancha es una parodia de la novela de caballería medieval. Su primera parte fue publicada en 1605.

Las primeras frases del libros son:
En un lugar de la Mancha, de cuyo nombre no quiero acordarme, no ha mucho tiempo que vivía un hidalgo de los de lanza en astillero, adarga antigua, rocín flaco y galgo corredor. Estas frases forman parte de la herencia cultural española.

El libro cuenta la historia de Alonso Quijano, quien inventa un nombre para el viejo caballero loco. Don Quijote decide que todo lo que ha leído en los libros de caballerías lo va a poner en práctica. Iba a la guerra con armas antiguas, un viejo caballo llamado Rocinante y acompañado por un trabajador analfabeto, Sancho Panza. Viajaban a través de La Mancha en busca de aventuras.

Segunda parte
En 1615 se publicó la segunda parte del Quijote, justo hace 400 años y un año antes del fallecimiento de Cervantes. ¿Cuál fue el motivo para escribirla?

En su prólogo encontramos el siguiente fragmento:

¡Válgame Dios, y con cuánta gana debes de estar esperando ahora, lector ilustre, o quiero plebeyo, este prólogo, creyendo hallar en él venganzas, riñas y vituperios del autor del segundo Don Quijote, digo, de aquel que dicen que se engendró en Tordesillas, y nació en Tarragona! Pues en verdad que no te he de dar este contento; que puesto que los agravios despiertan la cólera en los más humildes pechos, en el mío ha de padecer excepción esta regla.

Esta fue su respuesta a la publicación un año antes (en 1614), de la segunda parte del Don Quijote, titulado Segundo Tomo del Ingenioso Hidalgo Don Quijote de la Mancha.

Cervantes sabía quién usaba el seudónimo Avellaneda, pero su mayor venganza fue no revelar su nombre. Es de suponer que era Lope de Vega, porque estaba celoso del éxito de Cervantes y de su calidad literaria.

Probablemente, Lope de Vega pagó un escritor mediocre para escribir el libro con el fin de manchar la fama de su enemigo. De todos modos, seguidores de Cervantes procedentes del mundo entero estarán eternamente agradecidos a Avellaneda, porque sin duda fue el impulso que le llevó a acabar la segunda parte.

Como Cervantes no podía tolerar este robo literario, terminó la segunda parte e hizo morir a Don Quijote en el último capítulo para evitar que aparecieran más partes falsas.

La segunda parte empieza con el nuevo propósito de Don Quijote de continuar sus aventuras en compañía de su escudero Sancho Panza. Así comienza la tercera salida de su pueblo.

Sin embargo, nuestro caballero cambia de opinión cuando se entera de la existencia de una segunda parte, el famoso Don Quijote de Avellaneda, conocida como apócrifa y al que se refería en el nuevo libro.

Por ello, nuestro verdadero Don Quijote cambia su rumbo y se dirige a Barcelona. Como resultado de este rodeo, muchos eventos se desarrollan en su camino por Aragón. Muchos críticos opinan que los episodios más divertidos y con mejores cualidades literarias suceden allí.

Por su profundidad, en el libro encontramos algo más que crítica de las novelas de caballerías. Esto lo ha llevado a ser uno de los libros más leídos y admirados, con millones de lectores en todo el mundo, muchos de los cuales saben poco de este género medieval. La combinación de la realidad y la ficción como en una novela actual, era algo desconocido en su tiempo, dando lugar a la primera novela moderna.

Por Mayke Merkx, alumna de español y colaboradora en la biblioteca del Instituto Cervantes de Utrecht.

Het is 70 jaar geleden dat Gabriela Mistral de Nobelprijs voor de Literatuur won. Het was de eerste keer dat een Latijns-Amerikaanse auteur zo’n hoge onderscheiding kreeg. In het Instituto Cervantes in Utrecht geeft María Soledad Falabella Luco op donderdag 12 maart om 19.00u een lezing over het werk van Gabriela Mistral: El ojo limpio: het werk van Gabriela Mistral, 70 jaar nadat zij de Nobelprijs won.

Gabriela Mistral (1889-1957), pseudoniem voor Lucila Godoy Alcayaga, was een Chileense lerares, dichteres , schrijfster en diplomate. Ze werd geboren op 7 april 1889 in Vicuña. Haar moeder Petronila Alcayaga was een naaister en haar vader Juan Jerónimo Godoy was een docent en dichter, hij verliet het gezin toen Gabriela drie jaar oud was.

Gabriela gaf jaren lang les op de lagere en middelbare school tot ze beroemd werd met haar gedichten. In 1908 begon ze als lerares op een dorpsschool. Ze had een hartstochtelijke relatie met Romelio Ureta Carvaja een spoorweg beambte. Op 25 november 1909 pleegde hij op 26 jarige leeftijd zelfmoord. In zijn jaszak zat een brief van Lucila Godoy. Na zijn dood begon Gabriela gedichten te schrijven, Liefdesgedichten in nagedachtenis van de dood, (Sonetos de la muerte) uit 1914. Hierdoor werd ze bekend in heel Latijns-Amerika, maar haar eerste dichtbundel Wanhoop (Desolación) werd pas in 1922 uitgegeven.

In 1924 reisde ze voor de eerste keer naar Europa. In Madrid verscheen in kleine oplage de dichtbundel Ternura (Tederheid) en werd opgedragen aan haar moeder en zus Emelina. De gedichten gaan over kinderen en de wereld waarin ze leven.

In 1938 werd haar derde dichtbundel Tala gepubliceerd in Buenos Aires door uitgeverij Sur. Gabriela Mistral doneerde de opbrengst van haar bundel aan Catalaanse instellingen, zoals «La Residencia de Pedralbes” die jonge slachtoffers onderbrachten tijdens de Spaanse Burgeroorlog.

Belangrijke thema’s in haar werk zijn liefde, bedrog, moederliefde en de natuur. Haar volledige werk werd voor het eerst gepubliceerd in 1958. Haar Latijns-Amerikaanse afkomst en haar reizen naar de Verenigde Staten en Europa vormde een mix van Indiaanse en Europese invloeden.

In 1945 won zij op 56 jarige leeftijd, de Nobelprijs voor de Literatuur. Voor haar lyrische poëzie, geïnspireerd door heftige emoties; haar naam werd het symbool voor de idealistische ambities in de gehele Latijns-Amerikaanse wereld. Tot op heden is zij de enige vrouw in Latijns-Amerika die deze prijs heeft gewonnen. Gabriela Mistral was betrokken bij de sociale politiek en had een belangrijke invloed op het onderwijssysteem in Zuid-Amerika. Ze was erelid van verschillende culturele genootschappen zowel in Chili als in de VS, Cuba en Spanje.

Gabriela was 67 jaar toen zij op 10 januari 1957 in New York aan kanker overleed. De resten van Gabriela werden overgebracht naar haar geboorteland Chili op de begraafplaats Montegrande , waar zoals in haar testament staat. Zij wilde uitrusten in haar geliefde vallei van Elqui, het dorp waar zij haar kindertijd doorbracht. Er werden drie dagen van rouw afgekondigd en veel mensen brachten haar de laatste eer. Bijna elke grote stad in Chili heeft een straat of plein dat naar haar genoemd is als eer aan haar literaire werk.

Hace 70 años Gabriela Mistral obtuvo el Premio Nobel de Literatura. Fue el primer escritor latinoamericano que recibió una distinción tan alta. En el Instituto Cervantes en Utrecht María Soledad Falabella Luco va a impartir el jueves 12 de marzo a 19.00h una conferencia sobre Gabriela Mistral : El ojo limpio: la obra de Gabriela Mistral a 70 años del Premio Nobel.

Gabriela Mistral (1889-1957) seudónimo por Lucila Godoy y Alcayaga, era una profesora chilena, poetisa, escritora y diplomática. Nació en 7 de abril de 1889 en Vicuña. Su madre Petronila Alcayaga era costurera y su padre Juan Jerónimo Godoy era profesor y poeta, dejó a su familia cuando Gabriel solamente tenía tres años.

Gabriela enseñaba durante años en la escuela primaria y secundaria hasta que saltó a la fama. Tenía una apasionante relación con Romelio Ureta Carvaja, un ferroviario. El 25 de noviembre de 1909, a la edad de 26 años se suicidó. En su bolsillo se encontraba una carta de Lucila Godoy. Después de su fallecimiento Gabriela empezó a escribir poemas. En 1914 publicó Sonetos de la muerte por ello ganó fama en Latinoamérica, mientras que su primer poemario fue publicado en el año 1922.

En 1924 viajó por primera vez a Europa. En Madrid editó el poemario Ternura en pequeña impresión y se lo dedicaba a su madre y a su hermana Emelina. Estos poemas tratan de los niños y el mundo en que vivían.

Se publicó en 1938 su tercer poemario Tala en Buenos Aires por la editorial Sur. Gabriela Mistral destinaba el producto de la venta a instituciones catalanas como “La Residencia de Pedralbes” que alojó a niños durante la Guerra Civil.

Los temas más importantes en su trabajo son amor, engaño, amor materno y la naturaleza. Su obra completa fue publicada por primera vez en 1958. Su ascendencia latinoamericana y sus viajes a Estados Unidos y a Europa forman una mezcla con influencias de Indígena y Europeo.

Recibió en 1945 a sus 56 años, el Premio Nobel de Literatura: “Por su poesía lírica, inspirada por poderosas emociones que han hecho de su nombre un símbolo de las aspiraciones idealistas de todo el mundo latinoamericano”. Es hasta la fecha la única mujer que lo ha obtenido en Iberoamérica. Gabriela Mistral era implicada en la política social y tenía un papel importante en el sistema de educación en Latinoamérica. Era miembro honorífico de diferentes asociaciones en Chile, Estados Unidos, Cuba y España.

A la edad de 67 años Gabriela murió de cáncer el 10 de enero de 1957 en Nueva York. Los restos de Gabriela fueron trasladados a su país natal en el cementerio Montegrande, según su testamento. Quería descansar en su adorado Valle de Elqui, en el pueblo donde pasaba su infancia. Decretan tres días de luto oficial y mucha gente le rindió el último homenaje. Prácticamente todas las ciudades grandes en Chile bautizan en honor a ella un calle o una plaza como homenaje a su trabajo literario.

CONFERENCIA EN UTRECHT
El ojo limpio: la obra de Gabriela Mistral a 70 años del Premio Nobel
12/03/2015 (19:00 h). Consulta toda la información 

Sitios web recomendados:
http://cvc.cervantes.es/literatura/escritores/mistral/cronologia/default.htm
http://www.gabrielamistral.uchile.cl/index.html

Por Aitziber Renteria, profesora

Dado que se trata de un curso corto, el énfasis se pondrá en la obtención de vocabulario y expresiones/frases más o menos estándar que se puedan utilizar fácilmente. Así el alumno se puede ir familiarizando con la gramática y sintaxis del Euskara de una manera más informal.

Cada sesión tendrá un tema en el que nos basaremos para ir aprendiendo y ejercitando vocabulario, sintaxis y gramática de una manera entretenida. Dependiendo de la necesidad de los alumnos se puede poner más énfasis en la teoría, gramática etc.

Se intentará trabajar con diferentes medios (música, texto, video, audio, juegos y ejercicios) para que el alumno tenga contacto con las diferentes expresiones del Euskara.

Cada sesión comenzará con un pequeño repaso de lo aprendido el día anterior. Los temas del programa pueden cambiarse para adaptarse a los intereses del grupo, también el orden de los temas se adaptará a las necesidades del momento o de los alumnos.

Cada tema nos dará la oportunidad de aprender nuevas palabras y expresiones.

Datos prácticos
Fechas: 16/03/15 – 15/06/15
Plazo de inscripción: 11/03/15
Horario: miércoles de 18.30-20.30 h
Lugar: Amsterdam
Nivel: A1Número de plazas: 15
Precio: €244
Código de inscripción: 214

Por María Nieto

En breve a comenzar en Utrecht un curso de refuerzo a nivel B1.1 / B1.2

En este curso vamos a repasar los contenidos vistos en los cursos B1.1-B1.2  con materiales diferentes a nuestro manual Gente Hoy 2 en lo posible auténticos y de actualidad. Se trata de volver a tratar aquellos aspectos del B1.1 y B1.2 que generen más dificultad en el grupo para poder afrontar la segunda parte del nivel B1 (B1.3 y B1.4) con conocimientos solidos que les den seguridad y confianza en su competencia lingüística.

Datos prácticos
Fechas: 26/03/15 – 22/04/15
Plazo de inscripción: 18/03/15
Horario: miércoles de 10.30-12.30 h
Nivel: B1
Número de plazas: 15
Precio: €244
Código de inscripción: 203

Por Alberto Colorado, profesor

No se puede comprender en profundidad la cultura y la identidad de un país sin conocer su historia, sin analizar sus raíces.

Mediante la proyección de diversos fragmentos de películas durante cada sesión, dejaremos que sea el propio cine el que nos presente diversos personajes y sucesos relevantes de la historia de España. Analizaremos cómo estos personajes han forjado la cultura española, cómo estos sucesos han marcado hondamente el carácter de su gente y cómo todo ello encuentra un nítido reflejo en su cine.

Por tanto, el cine nos servirá a la vez de medio y de fin, tanto para sumergirnos en la historia como para comprender la propia identidad de la cultura española en general y del cine mismo en particular.

Buscamos que el alumno se sienta partícipe activo de la clase y que el diálogo y el debate sean el hilo conductor de cada sesión. Es un curso pensado para que el estudiante avanzado de español ponga en práctica sus destrezas pero también válido para el estudiante nativo, puesto que son el cine, la historia y la cultura española los que conforman la esencia del curso.

Datos prácticos
Fechas: 18/03/15 – 22/04/15
Plazo de inscripción: 18/03/15
Horario: miércoles de 18.30-21.30h
Nivel: estudiante avanzado de español y nativos
Número de plazas: 15
Precio: €220
Código de inscripción: 207