Blog del Instituto Cervantes de Estambul

El 4 de enero de 2020 se cumplieron cien años de la muerte de Benito Perez Galdós, uno de los escritores más prolíficos e importantes en lengua española y, sin duda, el más grande novelista español del siglo XIX. Había nacido en Las Palmas de Gran Canaria el 10 de mayo de 1843. También fue dramaturgo, académico y en alguna que otra ocasión incursionó en la política, dada su amistad con políticos liberales y socialistas de su tiempo.

De Galdós podrían decirse muchas cosas, pero la más importante es que volvió a situar la literatura española a la altura del Siglo de Oro. Con él la novela se hace realista y sale de su ensimismamiento, se echa a la calle y se mezcla con los acontecimientos de la época. En 1897 llegó a decir: «Imagen de la vida es la Novela, y el arte de componerla estriba en reproducir los caracteres humanos, las pasiones, las debilidades, lo grande y lo pequeño…». Sus personajes están sacados de la vida misma y están siempre en disposición de regresar a ella. Galdós escribió mucho, rápido y bien, y dejó un hermoso legado a la literatura española: los Episodios nacionales, 46 novelas escritas entre 1872 y 1912 que atraviesan la historia del siglo XIX español como un haz de luz.

Su vida personal no se mantuvo a la zaga de su obra. Como hombre moderno supo amar sin las trabas y prejuicios que amordazaban su época. Tuvo muchas amantes y llegó a tener una hija, pero nunca se casó. Es famosa su relación con Emilia Pardo Bazán, otra gran escritora del XIX, cuyas aventuras, peripecias, encuentros y desencuentros, alegrías y tristezas todavía se comentan y se explotan por los sinuosos pasillos de la historia de la literatura. «Si quieren literatura erótica, lean las cartas que Pardo Bazán dirige a Pérez Galdós» afirma Tereixa Constenla en un artículo de El País (el 14 de agosto 2015) dedicado a los amoríos de estos dos grandes escritores.

Galdós fue un hombre excepcional de un tiempo al que supo interpretar sin limitaciones ni complejos. Progresista y republicano, proyectó el siglo XIX español hacia el futuro. Max Aub afirmaba que aunque se perdiese todo el material histórico sobre los años en los que vivió Galdós, si se salvan sus libros esta pérdida no importaría, ya que en su obra está completa, viva y real la vida de la nación durante los cien años que abarcó su pluma. Son muchos los estudios que se han hecho sobre su vida, sus novelas y sus obras de teatro. Entre ellos destaca el portal que le ha dedicado la Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes en el que se recoge una parte fundamental de su obra, un amplio aparato crítico, un catálogo de materiales bibliográficos y documentales, una galería de imágenes, grabaciones de audios y una amplia videoteca.

Os recomendamos no perder la ocasión de conocer mejor a Galdós a través de sus obras, disponibles en nuestra biblioteca electrónica:
Los episodios nacionales: https://tinyurl.com/y9mq4vbp
Otras novelas y obras teatrales de Pérez Galdós: https://tinyurl.com/ydgxro3d

Benito Pérez Galdós’a haraç

4 Ocak 2020’de, 19. yüzyılın en büyük İspanyol romancılarından, İspanyol dilinde eser veren en üretken ve önemli yazarlardan biri olarak kabul edilen Benito Perez Galdós’un ölümünün 100. Yılı kutlandı. 10 Mayıs 1843’te Las Palmas de Gran Canaria’da doğdu. Oyun yazarlığı ve akademisyen kimliğinin yanı sıra, zaman zaman liberal ve sosyalist siyasetçilerle olan dostluğu da göz önüne alındığında, siyasetçi yönünden de bahsedilen çok yönlü bir isim oldu.

Galdós hakkında pekçok şey söylenebilir, ancak içlerinde en önemlisi İspanyol edebiyatını Altın Çağ’ın zirvesine taşıması, ve beraberinde gerçekçi romana hayat vererek, sokağa çıkarmayı ve dönemin yaşadığı olaylarla birleşmesini sağlaması olmuştur. 1897’de şöyle der: «Yaşamın görüntüsü Romanın ta kendisidir ve bu da insanın kişiliğini, tutkularını, zayıflıklarını, büyüklüğünü, küçüklüğünü…yeniden çoğaltarak üretme sanatıdır…» Karakterleri hayatın özünden alınmıştır ve her zaman ona dönmeye hazırdır. Galdós hızlı, çok sayıda, ve iyi eserler yazdı. İspanyol edebiyatına çok değerli bir miras bıraktı: 1872 ve 1912 tarihleri arasında yazılmış Episodios nacionales (Ulusal Bölümler); ve 19. yüzyıl İspanyol tarihinin ortasından bir ışık huzmesi gibi geçen 46 adet roman.

Özel hayatı işinin gerisinde kalmadı. Modern bir insan olarak, zamanın engelleri ve önyargılarını aşarak nasıl sevilmesi gerektiğini biliyordu. Çok sevgilisi ve bir kızı oldu, ama hiç evlenmedi. Maceraları, kaçamakları, kavuşmaları, anlaşmazlıkları, sevinçleri ve hüzünleriyle hâlâ edebiyat tarihinin dolambaçlı koridorlarında üzerine tartışılmaya devam eden , 19. yüzyılın diğer bir büyük yazarı, Emilia Pardo Bazán ile olan ilişkisi ile ünlüdür. Tereixa Constenla’nın El País’de yayınlanan (14 Ağustos 2015) ve bu iki büyük yazarın aşkını anlatan bir makalesinde şöyle der:»Eğer erotik yazın seviyorsanız, Pardo Bazán’ın Pérez Galdós’a yazdığı mektupları okuyun».

Galdós, sınırlamalara maruz kalmadan, kendinden emin bir şekilde nasıl yorum yapması gerektiğini bilen, zamanın istisnai adamlarındandı. 19. Yüzyıl İspanya’sını geleceğe taşıyan İlerici ve cumhuriyetçi bir isim oldu. Max Aub, Galdós’un yaşadığı yıllardaki tüm tarihi belgeler yitse bile, sadece yazarın kitaplarının kurtarılması durumunda, bu kaybın önemli olmayacağını, çünkü çalışmalarında, kalemiyle yüz yıl boyunca bir ulusun yaşamını eksiksiz, canlı ve gerçekçi bir biçimde not ettiğini belirtir. Hayatı, romanları ve oyunları üzerine yapılmış birçok çalışma var. Bunların arasında Miguel de Cervantes Sanal Kütüphanesi’nin kendisine özel olarak hazırladığı portal göz önüne çıkıyor. Yazarın başlıca eserlerinin önemli bir bölümünün içerisinde toplandığı, geniş kapsamlı bu kaynak içerisinde, bir bibliyografik malzeme kataloğu, belgesel, resim galerisi, ses kayıtları ve kapsamlı bir video arşivi yer alıyor.

Bırakıyoruz ve elektronik kütüphanemizde bulunan eserleri sayesinde Galdós’u daha iyi tanıma fırsatını da kaçırmamanızı tavsiye ediyoruz:
Ulusal bölümler: https://tinyurl.com/y9mq4vbp
Pérez Galdós’un diğer romanları ve oyunları: https://tinyurl.com/ydgxro3d

El día 8 de mayo comienza el ciclo en línea de películas “Clásicos contigo”, organizada por el Instituto Cervantes, la Academia de Cine y la Filmoteca AECID-MAEC. El ciclo incluye una selección de algunas de las más destacadas películas de la historia del cine español. Si bien establecer un canon de obras -ya sean literarias, pictóricas, cinematográficas, etc.- es siempre un ejercicio complicado, también es cierto que vivimos en la época de las listas: los 1.000 libros que debes leer, los 500 discos que no puedes perderte, los 200 lugares que debes visitar (cuando todo acabe)… Sin embargo, sí que podemos decir que las películas que están en este primer ciclo marcaron, de una manera u otra, el devenir del cine español. Representan siempre un paso adelante en la evolución formal y temática del cine. Durante los años 50 y 60 una buena parte del cine español sirvió para intentar renovar el lenguaje artístico del país, en ocasiones burlando la censura, gracias a innovaciones formales y a a guiones que ponían en entredicho algunos aspectos de la sociedad española de postguerra. Pero esas críticas no estaban exentas de un humor negro, ácido, vitriólico incluso, como podemos observar en casi todas ellas.  

La primera película del ciclo es “Muerte de un ciclista”, dirigida por José Antonio Bardem en 1955 y que obtuvo el premio de la crítica en el Festival de Cannes de ese año. Han pasado ciertamente muchos años desde la producción, pero como comenta Carlos Bardem, actor y sobrino del realizador, la película sigue siendo “tremendamente moderna”. El uso de la fotografía, en una estética entre neorrealista y expresionista, un guion de misterio que nos remite a las películas policiacas y por qué no al propio Hitchcock, una pareja de actores -Lucía Bosé y Alberto Closas- que bordan su papel en la pareja de amantes cuya relación se puede ver en peligro por un accidente de tráfico.  La imagen que acompaña este texto y que es el inicio de la película forma ya parte de la memoria colectiva de un gran número de amantes del cine: Alberto Closas, en el papel de Juan, acercándose a un ciclista atropellado al que nunca veremos, pero que marcará terriblemente toda la historia, como esos malos sueños que siempre nos persiguen y que pondrán de manifiesto nuestras bajezas, miedos e hipocresías… “Muerte de un ciclista” es pues un gran ejemplo de cómo contar una buena historia, cómo las buenas historias pueden nacer de cualquier accidente. Una historia que nosotros luego seguiremos contándonos cuando se apague el proyector, o en este caso la pantalla. Ese es el milagro del cine, hacernos contar a nosotros mismos a partir de imágenes y sonidos.

La película estará disponible en el canal de Vimeo del Instituto Cervantes durante 48 h desde las 21.00 (hora local de Turquía) del viernes 8 de mayo. Más información y acceso a la plataforma:   https://cultura.cervantes.es/estambul/es/muerte-de-un-ciclista/133154

KLASİKLER SİZLERLE

8 Mayıs’ta Cervantes Enstitüsü, Film Akademisi ve AECID-MAEC Film Arşivi tarafından düzenlenen “Klasikler Sizlerle” online sinema gösterimleri başlıyor. Hazırlanan seçki içerisinde, İspanyol sinema tarihine damgasını vuran, en önemli filmlerden birkaçı yer alıyor. Kaçırmamanız gereken 1.000 kitap, görmenizin şart olduğu 500 film ve gitmeniz gereken 200 yerlerle (her şey bittiğinde) dolu yaşadığımız listeler çağında; edebi, görsel, sinematografik, vb zenginliklerle dolu bir eser kılavuzu oluşturmak bugün iki katı daha çetrefilli bir çalışma gerektirse de, bu klasik filmler seçkisinin ilki içerisinde yer alan tüm filmlerin, bir şekilde İspanyol sinemasının gidişatında belirleyici bir rol üstlendiğini söyleyebiliriz. Onlar her zaman sinemanın biçimsel ve tematik evriminde büyük izler bırakan adımlar oldu.

50’ler ve 60’lar İspanyol sinemasının önemli bir kısmı, iç savaş sonrası İspanyol toplumunun kimi yönlerini sorgulayarak, resmi yenilik ve senaryolar sayesinde kimi zaman sansürle alay ederek, ülkenin sanatsal dilini değiştirmesine yardımcı oldu. Bu eleştirilerin neredeyse tamamı kara, delici ve iğneleyici mizah anlayışından güç aldı.

Seçkide yer alan ilk film, 1955’te José Antonio Bardem’in yönettiği ve aynı yıl Cannes Film Festivali’nde Eleştirmenler Ödülünü evine layık görülen: «Bir Bisikletçinin Ölümü«. Yapımın gerçekleştiği zamandan günümüze kadar uzun yıllar geçti, ancak oyuncu ve film yapımcısının yeğeni Carlos Bardem’in de ifade ettiği gibi, film hala “muazzam derecede modern”liğini korumakta.

Fotoğrafın kullanımından, neorealist ve dışavurumculuk arasında gidip gelen bir estetiğe sahip olan bu film; seyirciye polisiye filmleri andıran, neden Hitchcock’un kendisi de yok dedirten cinsten gizemli  senaryosu ve-Lucía Bosé ve Alberto Closas- çiftinin bir araba kazasıyla tehlikeye giren yasak aşklarıyla; aslında hiç görülmeyen, ancak bize hep musallat olan kötü rüyalar gibi, filmde de hiç görünmeyen ama ölüsünün herşeyi allak bullak ettiği ölü bir bisikletçimiz var. “Bir Bisikletçinin Ölümü” iyi hikayelerin, basit kazalardan doğduğuna nefis bir örnek. 

Film, 8 Mayıs Cuma günü (Türkiye yerel saatiyle) saat: 21: 00’den itibaren 48 saat süreyle gösterimde olacak.  

Daha fazla bilgi ve platforma erişim için:  https://cultura.cervantes.es/estambul/tr/Muerte-de-un-ciclista/133154

Así cantaba Joaquín Sabina, uno de los cantautores más famosos de España, una de sus canciones del año 1988 (¡ya tiene sus añitos!), incluida en el álbum “El hombre del traje gris”. Joaquín Sabina, es una de esas figuras inclasificables de la cultura española popular contemporánea, un todo terreno de la palabra, no solo cantada, sino también escrita y recitada. Poeta virtuoso, con una voz cada vez más cascada, rozando a veces la afonía, su repertorio es una historia íntima de los últimos treinta años en España. Como ya demostró el Nobel de Literatura a Bob Dylan, poesía y música son totalmente complementarios. Sabina es también autor de varios poemarios, incluido uno de sonetos, una de las formas clásicas de la poesía española.

Como explica García Montero en la introducción al libro de Sabina Ciento volando de catorce, Sabina “no es un cantante metido a poeta. Es un poeta metido a cantante”. Y como reconoce el propio cantante-poeta “Creo en la canción como género impuro, de taberna, de suburbio. Por eso amo el blues, los tangos, el flamenco”.

Sabina es autor de un montón de canciones que siguen sonando en la memoria de muchos españoles, jóvenes y no tan jóvenes. Canciones de amor y desamor. Canciones gamberras en algunos casos. «19 días y 500 noches«, «Pongamos que hablo de Madrid«, «Así estoy yo sin ti», «Donde habita el olvido», «Dieguitos y Mafaldas«, «Cerrado por derribo», «Y nos dieron las diez» … Canciones de amor y desamor, en las que suele aparecer una mujer fatal, casi un tipo literario como las mujeres de las novelas negras. Canciones muchas veces gamberras, de esas que se cantan a pleno pulmón ya de madrugada.

Pero volvamos al mes de abril, ese que nos ha desaparecido del calendario entre confinamientos, cierres y todo tipo de adversidades que la pandemia de Covid-19 nos ha traído este año. Todos nos encontramos huérfanos de ese mes de abril. ¿Dónde está, que no lo hemos vivido? Dónde están los tulipanes, los libros, las rosas, las fiestas de los niños, las tardes soleadas en parques o en terrazas. Ubi sunt, que ya decían los clásicos. Y Sabina retoma este tema clásico, para llevarlo a situaciones modestas, de clase media o media baja, situaciones incluso sórdidas: la joven estudiante que se ha quedado embarazada, la madre engañada, el hombre del traje gris que puede ser el hombre gris de traje… Es una canción dura, un cuento amargo de perdedores que no se lo merecían. Gente que intenta sobrevivir y ser feliz y fracasa. Doblemente engañados, han perdido el tiempo, su noción y algo más.

La canción fue compuesta, curiosamente, para una película dirigida por Francesc Bertriu y titulada “Sinatra”. Un imitador del gran Frank que malvive en Barcelona, abandonado por su esposa, durmiendo en pensiones de mala muerte. Un drama que contó con algunos de los actores y actrices más famosos del momento: Alfredo Landa, lanzado a la fama internacional tras su excepcional trabajo en «Los santos inocentes«, de Mario Camus, o Maribel Verdú.

La coincidencia con la pandemia de Covid-19 ha repuesto esta canción en el imaginario colectivo de muchos españoles. Se ha vuelto a versionar y hacer nuevos videos, algunos de muy bella factura, en la que el abril 2020 es el trasfondo de la historia. Una canción que emociona a tres generaciones distintas debe convertirse en un himno, que es asimismo una catarsis colectiva en tonalidad menor a la espera de un mes de mayo que nos haga olvidar el hurto de este mes de abril. Porque seguimos esperando los tulipanes.

Nisan Ayını Benden Kim Çaldı.

İspanya’nın en ünlü şarkıcı-söz yazarlarından Joaquín Sabina’nın, 1988’de çıkardığı (üzerinden epey bir zaman geçti !) “El hombre del traje gris” (Gri Takımlı Adam ) adlı albümünde yer alan bir şarkısının adı. Joaquín Sabina, çağdaş İspanyol popüler kültürünün sınıflandırılamayan figürlerinden biri; kelimenin tam anlamıyla sadece söyleyen değil, aynı zamanda yazdığının da okunduğu bir figür. Gittikçe çatlamış sesine , kimi zaman ses kısıklığının da eşlik ettiği erdemli bir ozan; repertuvarı İspanya’nın son otuz yılına arka fonda eşlik eden tıpkı bir toplama albüm. Nobel Edebiyat Ödülü’nün Bob Dylan’a verilmesini onaylarcasına, onda da şiir ve müzik birbirlerini tamamlayıcı bir nitelikte. Sabina, aralarında İspanyol şiirinin klasik biçimlerinden biri olan sonelerin de yer aldığı çeşitli şiir kitaplarının da yazarı.

García Montero’nun Sabina’nın “Ciento volando de catorce” (14’den Uçarcasına) kitabının tanıtımında dediği gibi, Sabina “şiire yatkın bir şarkıcı değil. Şarkıcı olan bir ozandır”. Şarkıcı ozanın kendisinin tabiriyle: ben, tavernada, banliyöde çalınan katışıklı şarkılara inanıyorum. Bu yüzden blues, tango, flamenkoya tutkunum”.

Sabina, genç ve çok da genç olmayan birçok İspanyol’un anısına dem vurmaya devam eden sayısız şarkının söz yazarı. Aşk ve aşksızlık şarkıları. Kimi zaman holigan şarkıları. 19 gün ve 500 gece, Diyelim ki Madrid’den Bahsediyorum, Sensiz İşte Böyleyim, Unutulmanın Yaşadığı Yer, Dieguitos ve Mafaldas, Yıkım Nedeniyle Kapalı, Ve Bize 10 Verdiler… Kara romanlardan fırlamışcasına ölümcül edebi kadın tiplemeleriyle aşk ve aşksızlık şarkıları söyledi, söyletti. Şafakta akciğerlerinin üstünde söylenen holigan şarkıları söyledi, söyletti.

Ancak, çıkamamalar, kapanışlar ve Covid-19 salgınının bu yıl getirdiği her türlü sıkıntı arasında takvimden kaybolan bu Nisan ayına geri dönelim. Hepimiz bu Nisan ayının yetimleri gibiyiz. Ne laleler, kitap günü kutlamaları, güller, çocuk partileri, parklar ya da teraslarda güneşli öğleden sonraları. Nerede kaldı o günler?. Klasiklerin dediği gibi Ubi sunt,. Ve Sabina da mütevazı, orta sınıf ya da orta-alt sınıfdan bahsederken , bu acımasız durumlara göndermelerde bulunurken, hep bu klasik temayı ele alır: hamile kalan genç öğrenci, aldatılmış anne, gri takım elbiseli Adam, gri takım elbiseli adam … Zor bir şarkıdır onunkisi, hak etmeyen ama kaybedenlerin acı masalıdır. Anlattığı, hayatta kalmaya, mutlu olmaya çalışan ve başarısız insanların öyküsüdür: Kuşkusuz aldattılar, zamanını, fikirlerini ve başka her şeyi boşa harcadılar.

Bu şarkı ilginç bir şekilde Francesc Bertriu’nun yönettiği «Sinatra» adlı bir film için bestelendi. Barselona’da Frank Sinatra’nın taklidini yaparak hayatını kazanan, kötü hayat süren, karısı tarafından terk edilmiş, kokuşmuş pansiyonlarda kalan birini anlatan; döneminin en başarılı oyuncularından Alfredo Landa ve Mario Camus’nun yönettiği Los santos inocentes’deki (Masum Azizler) olağanüstü performansının ardından kendisine uluslararası şöhret getiren Maribel Verdú gibi isimlerin de yer aldığı bir drama.

Covid-19 salgınıyla birlikte, birçok İspanyolun kolektif hayal gücünde yer eden bu şarkı yeniden su yüzüne çıkıverdi. Yeniden düzenlenerek, Nisan 2020 öyküsünün arka plan şarkısı olarak, güzel yapılmış yeni videolara eşlik etti. Üç farklı nesli heyecanlandıran bu şarkı bir marş oluverdi, aynı zamanda Mayıs ayını beklerken Nisan ayının hırsızlığını bir nebze unutmamızı sağlayan kolektif bir katarsise dönüştü. Çünkü hala laleleri bekliyoruz.